Karın duvarında geçirilmiş bir ameliyatı takiben, ameliyatın yapıldığı kesi yerinde arasıra belirginleşip, istirahat edince kaybolan veya küçülen şişliklere kesi yeri fıtığı denir.
Karın duvarında geçirilmiş bir ameliyatı takiben, ameliyatın yapıldığı kesi yerinde arasıra belirginleşip, istirahat edince kaybolan veya küçülen şişliklere kesi yeri fıtığı denir. Tıbbi jargonda bunun adı “insizyonel herni”dir. Şişliğin sebebi ameliyat kesi yerindeki yırtılma ile oluşan açıklıktan karın içi organların (çoğunlukla bağırsakların) cilt altına doğru çıkmasıdır. Tüm karın ameliyatlarından sonra %5-15 oranında Kesi Yeri Fıtığı görülmektedir.
Kesi yeri fıtığı oluşması için bilinen, ögörülen ve tahmin edilen çok sayıda sebep vardır. Bu nedenlerin bazıları hastaya, bazıları uygulanan tekniğe ve bazıları da gelişen komplikasyonlara bağlıdır. Bir hastada Kesi Yeri Fıtığı gelişme riskini arttıran çeşitli risk faktörler olabilir.
Kesi Yeri Fıtığı Gelişimi İçin Risk Faktörleri:
En sık şikayet daha önceden yapılmış bir ameliyatın kesi yerinde veya buna yakın bölgede beliren ve genellikle büyüyüp küçülen yumşak şişliktir. Tipik olarak hasta yattığı yerden doğrulurken, öksürünce, hapşırınca, tuvalette ıkınınca, ağır kaldırıdığında ve hareket ettiğinde kesi yerinin altında ya da ona çok yakın bölgede belirginleşir. Bu şişilik yani fıtık genellikle zamanla giderek büyür. Fıtık belirginleşmeden önce bazı hastalar sızı veya yanma gibi çeşitli vasıflarda ağrı tarif etmektedir.
Kesi yerindeki şişlik sırt üstü yatınca ya da elle ittirildiğinde kayboluyor, içindekiler karın boşluğuna geri düşüyorsa bu tür fıtıklara “redükte edilebilen” Kesi Yeri Fıtığı denir. Hastalar bazen şişliği ittirince bağırsak içindeki gaz veya sıvının hareket ettiğini hissettiren sesler duyabilir. Şişliğin büyüklüğü fıtığın boyutu ile ilgilidir, bir kaç santimetreden 20-30 santimetreye ulaşan, tüm karın için organların neredeyse fıtığın içinde bulunduğu devasa boyutlara kadar değişebilir. En tipik muayene bulgusu hastandan sırt üstü yatıp ellerinden destek almadan omuzlarını yataktan kaldırması istendiğinde (mekik çeker gibi) kesi yerinde ortaya çıkan şişliktir.
Şişlik yatınca kendiliğinden içeri gitmiyor ve elle ittirerek de karın içine döndürülemiyorsa buna “inkarsere” (redükte olmayan) fıtık denir. İnkarsere Kesi Yeri Fıtık muayenesi sırasında biz bastırınca hasta fıtık üzerinde ağrı / acı hissedebilir. Bu ağrı genellikle istirahat halinde ya tamamen kaybolur ya da çok azalır. Ayrıca fıtık üzerinde ne ısı artışı ne de renk değişikliği vardır. Kesi Yeri Fıtıklarının yaklaşık %2-3’ü inkarsere olur. Fıtık çapı 3-4 cm olanlarda ve göbek çevresi ile göbek altındaki fıtıklarda inkarserasyon daha sıktır.
Kesi Yeri Fıtığı içine giren bağırsak sıkışıp dolaşımı bozulursa buna “strangüle” (boğulmuş) Kesi Yeri Fıtığı denir. Bu tür fıtıklarda da hastanın kesi yerindeki şişlik ne yatınca ne de elle itince karın içine dönmez. Şişlik dokunulmadan da ağrıyordur, muayene sırasında ağrı daha da şiddetlenir. Fıtık üzerindeki cilt çevreden daha sıcaktır. Hastanın cilt altı dokusu çok kalın değilse fıtık üzerinde kırmızı / mor bir renk değişikliği görülebilir. Bu tür fıtıklarda bağırsak içeriği aşağı doğru geçemez ve bağırsak tıkanıklığı da tabloya eklenir. Hastanın karnında aralıklarla çok şiddetlenen karın ağrısı ve karında genel bir şişkinlik olur. Bir süre sonra gaz ve büyük abdest çıkartamaz ve kusmaya başlayabilir, ateşi olabilir. Strangüle Kesi Yeri Fıtığı acil ameliyat gerektiren çok ciddi bir tablodur. Tüm Kesi Yeri fıtıklarının yaklaşık %1-2’sinde strangülasyon görülmektedir.
Kesi Yeri Fıtığının tanısı temelde sadece karın muayenesi ile konabilmektedir. Elle yapılan muayenede fıtıktan emin olunamıyorsa, fıtığın boyutu, aynı kesi yerinde başka fıtık olup olmadığı, karın içinde ek başka bir patoloji bulunup bulunmadığını değerlendirilmek için radyolojik görüntüleme yöntemleri kullanılabilir. Genelde şüpheli olgularda Yüzeyel Ultrasonografi ile ele gelen yapının ya da ağrı olan bölgede sebebin fıtık olup olmadığı anlaşılabilir. Bilgisayarlı Tomografi karın içi ek patolojileri ve fıtığın gerçek boyutu ile sayısını saptamada daha kesin sonuç verecektir. “Devasa” Kesi Yeri Fıtıklarında yapılacak onarım şekli karın duvarı anatomik yapılarının nerede ve ne kadar korunduğuna göre değişmektedir. Bilgisayarlı tomografi fıtık onarımında kullanılabilecek bu yapıları da en iyi gösteren tetkiktir.
Kesi Yeri Fıtığı gelişmesi için kişinin en azında bir kez, karın duvarının açıldığı bir ameliyat olması gerekir. Kesi Yeri Fıtıklarının çoğu ameliyattan sonraki ilk üç-altı aylık dönemde görülür. Ancak ameliyatı takip eden bir kaç gün içinde ortaya çıkanlar olabildiği gibi ameliyattan yıllar sonra da Kesi Yeri Fıtığı gelişebilmektedir.
Kesi Yeri Fıtıklarının en sık karıştığı tanılar şunlardır;
Lipom: Cilt altı yağ bezesidir. Küçükten başlar yavaş yavaş büyür. Gün içinde, hareketle ya da ıkınmayla büyüklüğü değişmez. Hiç bir zaman kendiliğinden ya da ittirerek kaybolmaz. Genellikle ağrısızdır.
Kist: İçi sıvı dolu kesecik. Alışık bir el için lipomdan farklı muayene bulgusu vardır. Sınırları daha belirgindir. İçindeki sıvı çok ise gerginliğe bağlı ağrı olabilir. Içindeki sıvı boşaltılmadan kolay kolay kaybolmaz. Kendiliğinden gün içinde ya da saatler içinde ortaya çıkıp kaybolmaz. Yavaş yavaş büyüyebilir.
Seroma: Henüz kistik hale geçememiş, ameliyat bölgesindeki potansiyel boşlukta biriken sıvıdır. Bazen ayırıcı tanı güçtür ultrason durumu aydınlatır.
Hematom: Ameliyat kesi yerine olan kanamadır. Muayene bulgusu seromaya göre daha kıvamlıdır. Üzerindeki ciltte morluk olabilir. Ayırıcı tanıda şüphede kalınırsa yapılacak bir ultrasonografi durumu aydınlatır. Açılıp kanamayı durdurma veya hematoımu boşaltılmaya ihtiyaç olmaz ise zaman içinde kendiliğinden küçülüp kaybolur. Bu sırada üzerindeki morluk, önce yeşil sonra da sarı renk alır.
Yumşak doku kitlesi: Kesi yerlerine yakın, iyi ya da kötü kuylu yumşak doku kitleleri bazen Kesi Yeri Fıtıkları ile karışabilir. Ancak tecrübeli bir elin bu tanıyı fizik muayene ile ayırt edebileceği gibi görüntüleme yöntemleri de son derece doğru sonuç verecektir.
Diastazis Rekti: Karın ön duvarında orta hattın iki yanında yerleşmiş, vücut geliştirenlerde baklava dilimi gibi (six-pack ab) görülen rektus kasının biribirinden uzaklaşması sonucu ortaya çıkan “iğ / mekik” şeklindeki bombeliktir. En sık kadınlarda hamilelik sırasında ortaya çıkar, ama erkeklerde ve hamile olmayan kadınlarda da görülmektedir. Fıtık gibi boğulma tehlikesi yaratmaz ama bel ağrısı, kabızlık, karında şişlik yapabilir.
Evet her hastada olmasa da Kesi Yeri Fıtığı çeşitli zamanlarda ve çeşitli şekillerde ağrıya yol açabilir.
Fıtık oluşurken yırtılma/atrılma sızı şeklinde ağrı yapabilir.
Zamanla fıtık büyüyüp içine giren bağırsak sıkıştığında, duvarı gerildiğinde (hasta ıkınırken, öksürüken, hapşırırken, ağır kaldırdığı sırada) ağrı yapabilir.
Fıtığın içine giren yağ veya bağırsak canlılığını kaybetmeye başladığında ağrı öncekilerden daha şiddetli ve sürekli olur, üzerine basıldığında hassastır.
Fıtık, içine giren bağırsağı, içeriği aşağı geçemeyecek şekilde daraltırsa bağırsak tıkanıklığı (intestinal obstrüksiyon) gelişir. Bağırsak tıkanıklığında “kolik” tarzı ağrı görülür. “Kolik ağrı” yavaştan başlayıp saniyeler içinde artan, bir süre (saniye /dakikalar) şiddetli devam edip sonra giderek hafifleyen hatta tamamen geçen ama beş-on dakika içinde tekrar bu döngünün yaşandığı ağrı şeklidir. Buna karında şişlik, gaz çıkaramama, büyük abdest yapamama ve kusma da eklenebilir.
Kesi yeri fıtığının tek tedavisi ameliyattır. Sadece genel sağlık durumu nedeniyle ameliyat olması hayati risk taşıyan kişiler ameliyat edilmez. Bu tür hastalarda korse kullanarak süreç idare edilmeye çalışılır.
Copyright 2025 Prof. Dr. Gökhan Moray. Genel Cerrahi Uzmanı Tüm Hakları Saklıdır.
Hakkımda
İletişim