Genel cerrahi uzmanı hangi hastalıklarla ilgilenir?

İnsanlık tarihinde hastalıkların tedavisi çeşitli bitkilerle veya keskin bir cisimle keserek ya da delerek yapılmaya başlamıştır. Tıbbın gelişme evresinde cerrahi olarak yapılabilen şeyler oldukça sınırlıydı. O dönemde cerrahi, savaş yaralarını tedavi etmek, uzuvları kesmek, apseleri boşaltmak ve diş çekmek şeklinde tanımlanabilirdi. Bazı cerrahlar kendini “Berber Cerrahlar” olarak tanımlıyor ve cerrahi yapabilenleri belirtmek için kapılarında döner bir sipiral işaret kullanılyordu.

Kullanılan aletler ve yöntemler çok kabaydı. Mikroplar, dezenfeksiyon ve anestezi bilinmiyordu. Zamanla cerrahi gelişti, yapılabilen işlemler çeşitlendi ama çok uzun süre cerrah dendiği zaman cerrahi olarak yapılabilen herşeyi yapan kişi akla geliyordu. Zamanla cerrahi de alt branşlar gelişmeye başladı.

Ortopedi, kadın doğum, üroloji, kalp ve damar cerrahisi, kulak-burun-boğaz, göz beyin ve sinir cerrahisi, plastik ve rekonstrüktif cerrahi, çocuk cerrahisi ve çene cerrahisi dalları ortaya çıktı.

Genel Cerrahi Uzmanı

Bugün pek çok ülkede tüm cerrahi dallar eğitime genel cerrahiden başlayıp 2-4 yıl sonra diğer dallara geçerek uzman olmaktadır. Ülkemizde hemen her cerrahi branş eğitimi sırasında genel cerrahi rotasyonu yapmaktadır (2 ay-2 yıl arasında değişen).

Günümüzde Türkiye’de Genel Cerrahi Uzmanlığı, Tıp Fakültesini bitirip Tıpta Uzmanlık Sınavını kazan hekimlerin Devlet Üniversiteleri, Vakıf Üniversiteleri, Şehir Hastaneleri ve Devlet Eğtim Araştırma Hastanelerindeki 5 yıllık eğitimi sonrasında verilmektedir.

Türk Cerrahi Derneği ve Sağlık Bakanlığı Genel Cerrahi uzmanlığı için çekirdek eğitim programını belirlemiş, buna göre genel cerrahi eğitimi verecek kurumların özellikleri ve verilecek eğitimin içeriği standardize edilmeye çalışılmıştır. Bugün 113 kurumda genel cerrahi uzmanlık eğitimi verilmektedir. Türkiye’de yaklaşık 6 bin genel cerrah vardır. Aldıkları eğitimin ve edindikleri deneyimin standart olduğunu kabul etmek zordur. Halen eğitimi devam eden 3 bin kadar asistan mevcuttur.

Genel cerrahi uzmanı hangi hastalıklara bakar?

Genel Cerrahi Uzmanı olmuş bir hekimin ilgilendiği hastalıklar şunlardır:

Tiroid bezi hastalıkları

• Tiroid kanseri
• Tiroid bezini cerrahi gerektiren çok çalışması hali (hipertiroidi; Graves hastalığı, zehirli guatr))
• Bası yapan guatr

Paratiroid bezi hastalıkları

• Paratiriod bezi/bezlerini çok çalışması (hiperparatiroidi)
• Paratiroid kanseri

Böbrek üstü bezi (surrenal / adrenal) hastalıkları

• Adrenal kanserleri
• Adrenal kitleleri (fonksiyonel / nonfonksiyonel kitleler)
• Adrenal yaralanmaları

Meme hastalıkları

• Memenin iyi huylu kitleleri
• Meme kanserleri
• Meme apseleri ve mastit
• Jinekomasti (erkeklerde meme büyümesi)
• Meme ağrısı (mastodini/mastalji)
• Meme başı akıntıları
• Granülamatöz mastit

Karın duvarı ve omentum hastalıkları

Fıtıklar

• Kasık fıtıkları (inguinal herniler)
• Kesi yeri fıtıkları
• Göbek fıtıkları (umblikal herni)
• Femoral fıtıklar
• Ventral fıtıklar
• Spigelian fıtıklar
• Peristomal fıtıklar (kolostomi ve ileostomy çevresi)
• Diafragma hernisi

Açık karın (open abdomen)

Abdominal kompartman sendromu

Enteroatmosferik fistüller

Diastazis rekti

Karın duvarı yumuşak doku kitleleri

Rektus kılıfı hematomu

Karın içi yumuşak doku kitleleri, nöroendokrin tümörleri

Omentum torsiyonu,

Mezenter kistleri, castleman hastalığı

Yemek borusu (özefagus) hastalıkları

• Akalazya (yemek borusu alt ucunun gevşeyememesi)
• Zenker divertikülü
• Özefagus kanseri
• Özefagus yaralanmaları
• Reflü hastalığı (Gastro Özageal Reflu -GÖR- hastalığı)

Mide hastalıkları

• Obezite (tüp mide ve bypass ameliyatları)
• Mide delinmesi
• Mide kanseri ve kitleleri
• Mide boşalma sorunları
• Mide fıtığı (diafram hernisi)
• Mide ülseri
• Mideye beslenme ve drenaj tüpü takılmasını gerektiren durumlar

İnce bağırsak hastalıkları

• İnce bağırsak kanserleri (duodenum-on iki parmak bağırsağı)
• Duodenujm divertikülleri
• Meckel divertikülü
• Tıkanıklık (obstrüksiyon),invajinasyon, yapışıklıkları
• Yaralanmalar, delinmeler, dolaşım bozuklukları (mezenetrik vasküler olay),kanama
• İnce bağırsak fistülleri (vajene, kolona, mesaneye, cilde)
• İleostomiler

Kalın bağırsak, rektum ve anüs hastalıkları

• Kalın bağırsak (kolon) kanserleri
• Sigmoid kolon ve rektum kanserleri
• İnflamatuvar bağırsak hastalıkları (Ülseratif kolit, Crohn hastalığı)
• Kolonun divertiküler hastalığı (divertikülit ve kanama)
• Kolonik arteriyovenöz malformasyonler
• Kolonik dolaşım bozuklukları (mezenterik vasküler olay)
• Kolonik fistüller
• Kolostomiler
• Apandisit
• Apendiks tümörleri
• Rektal prolapsus
• Rekto-vajinal, rekto-vezikal fistüller
• Hemoroidler
• Anal kanserler
• Anal fissür
• Anal fistül
• Perirektal/ perianal apseler
• Anal inkontinans
• Pelvik taban hastalıkları
• Anal ve rektal yaralanmalar

Dalak hastalıkları

• Dalak yaralanmaları
• Dalağın çıkartılmasını gerektiren kan hastalıkları
• Dalak kist hidatiği (köpek kisti)
• Dalak tümörleri (kistik / solid)

Karaciğer ve safra yolu hastalıkları

• Safra kesesi taşları, akut kolesistit
• Safra kesesi tümörleri
• Safra Yolları taşları, iltihabı, tümörleri
• Karaciğerin iyi huylu kitleleri ve kanserleri
• Karaciğerin kistik hastalıkları, kist hidatiği (köpek kisti)
• Karaciğer yaralanmaları
• Karaciğer nakli gerektiren hastalıklar

Pankreas hastalıkları

• Pankreatitler (akut, nekrotizan, kronik)
• Pankreas psödokistleri
• Pankreas kanserleri
• Pankreasın nöroendokrin tümörleri
• Pankreasın kistik hastalıkları
• Pankreas yaralanmaları
• Pankreas nakli gereken durumlar

Deri ve deri altı hastalıkları

• Lipomlar,
• Sebase kistler
• Pilonidal sinus (kıl dönmesi)
• Hidradenitis supurativa
• Apseler, selülitler
• Malign melanoma

Akut yanık ve donmalar

• Güneş yanıkları
• Alev yanıkları
• Elektrik yanıkları
• Sıcak sıvı yanıkları
• Kimyasal yanıklar
• Radyasyon yanıkları
• Yanık gibi seyreden deri hastalıkları
• Donmalar (frost bite)

Böcek, yılan, eklem bacaklıların ve deniz hayvanlarının sokmaları

Damar cerrahisi

Genel vücut travmaları

• Yüksekte düşme,
• Darp
• Trafik kazası
• Ateşli silah yaralanmalası
• Delici ve kesici cisim yaralanması

Genel Cerrahi Anabilim Dalının ilgilenmesinde yasal sakınca olmayan, hatta ilgilenmek zorunda olduğu yukarıda saydığımız bu konuların bazıları her kurumda eğitimi verilebilen başlıklar değildir.

Bu özel konuların başında karaciğer ve böbrek nakli gelmektedir. Karaciğer ve böbrek nakli ruhsatı olmayan kurumlarda bu ameliyatlar yapılamaz. Böbrek transplantasyonu (bazı merkezlerde bu ameliyatı genel cerahi, bazılarında üroloji bazılarında da çocuk cerrahisi yapmaktadır)

Yanık ünitesi olmayan genel cerrahi klinikleri, sadece ayaktan pansumanla baş edilebilecek yanıklara hizmet verir, yatarak tedavisi gereken ağır yanıklar başka merkezlere sevk edilir.

112 acil vakaları Devlet ve Şehir Hastanesi acil servislerine götürmektedir. Bu nedenle özellikle vakıf üniversiteleri ve özel hastanelerin acil servislerine başvuran genel vücut travması veya silah yaralanmaları yok denecek kadar azdır.

On altı yaş altında genel cerrahi müdahalesi gereken hastalarda çocuk cerrahisi devreye girer. O hastanede çocuk cerrahisi yoksa deneyimi olan bir genel cerrahın ilgilenmesi mümkündür.

Pariferik damar hastalıkları ile ilgilenen genel cerrahi kliniği çok azdır. Bunlar dışında genellikle bu hastalıklarla kalp ve damar cerrahisi klinikleri ilgilenir.