Safra kesesi taşı kendiliğinden düşer mi?

Safra kesesi taşı kendiliğinden düşer mi?

Safra kesesi, karaciğer dışı safra yollarına yandan bağlı bir safra depolama organıdır. Ters duran bir armuta benzer. Safra kesesi armutun sapı gibi bir uzantı ile (ductus sistikus-safra kesesi kanalı) karaciğer dışı safra yollarına bağlanır. Safra kesesi içinde oluşmuş bir taşın çapı bu kanalın çapından küçükse taş kendiliğinden safra yollarına, oradan da oniki parmak bağırsağına (duodenum) düşebilir.

Bazen büyük taşlar (genellikle 2-3 cm’den büyük olanlar) safra kesesini duvarını aşındırarak içi boş komşu organlara (mide, oniki parmak bağırsağı ve kalın bağırsak) geçerek de gastrointestinal sisteme geçebilir.

Safa kesesi taşları fiziksel özelliklerine bağlı olarak duktus nsistikus vbeya karaciğer dışı safra yollarından geçemez. Sıkışan safra taşı çeşitli yerlerde safra yolu tıkanıklığına yol açabilirler.

Safra kesesi taşı saptanınca ne yapmak gerekir?

Safra kesesinde hangi nedenle olursa olsun taş saptandığı zaman ilk öğrenilecek şey safra taşı ile ilgili bir şikayetin (semptom) olup olmadığıdır. Biliyer kolik yaşayanlar, ciddi gaz şikayeti olanlar, radyolojik ve laboratuvar olarak doğrulanmış safra kesesi iltihabı öyküsü olanlar, safra taşına bağlı kolanjit veya pankreatiti geçirenlerin ameliyat olmasını engelleyecek sağlık sorunları yoksa yaşa bakılmadan ameliyat edilmeli, taşla/taşlarla beraber safra kesesi çıkartılmalıdır (kapalı / laparoskopik kolesistektomi).

İleri yaşta saptanmış şikayet yaratmayan safra taşları ile ciddi genel sağlık sorunu yaşayan hastalarda ameliyat yapılmaz. Bu grup hastada safra kesesinin kasılmasını hafifletmek için beslenme alışkanlıkları düzenlenir. Böylece taşa bağlı sorun çıkma olasılığı azaltılır. Ameliyat gereken ancak genel sağlık durumu buna izin vermeyen hastalarda taşa bağlı komplikasyonlar cerrahi olmayan yollarla tedavi edilmeye çalışılır.

Safra kesesindeki taşı ilaçla eritme gibi bir yöntem yoktur. Böyle yaklaşımlar sadece vakit kaybı yaratır ve bu arada gereksiz yere ciddi komplikasyon riski göze alınmış olur.

Safra kesesini yerinde bırakarak safra taşı / taşlarını almak gibi bir ameliyat da yoktur.

Şikayet yaratmayan (asemptomatik) safra kesesi taşlarında nasıl bir yol izleneceği hekime göre değişmektedir. Benim gibi düşünen cerrahların yaklaşımı şöyledir;

Beklenen yaşam ömrü uzun bir hastanın ameliyatına sıra dışı bir risk yükleyecek sağlık sorunu yoksa safra kesesini çıkartmak en uygun yoldur. Düşük riskle yapılacak kapalı (laparoskopik) safra kesesi ameliyatı sorunsuz seyrettiği zaman son derece konforludur.

Asemptomatik hasta bugün ameliyat edilmez ise yarın hangi sağlık sorunlarının ortaya çıkacağını, hangi ilaçları kullanacağını (özellikle ameliyatlarda kanamya yol açan kan sulandırıcılar),acil ameliyat gerekirse bunun hangi koşullarda (tatilde mi, teknede mi, yurt dışında mı, kar altında mahsur kalmışken mi) olacağı bilenemez. Bu nedenle sorunu planlı bir ameliyatla en uygun zamanda çözmek en iyi seçenektir.

Asemptomatik safra taşı olan kişi diyabet hastası ise ya da bağışıklık sistemini baskılayan (immünsupresif) ilaç kullanıyorsa en uygun şartlar yaratılıp safra kesesi çıkartılmalıdır. Aksi taktirde yaşanabilecek bir safra kesesi taşı komplikasyonu çok hızlı ve ciddi seyrederek hayatı tehdit edebilir.

Asemptomatik safra kesesi taşı varlığında kronolojik değil, gözlenen yaş ileri duruyorsa, kişinin ek ciddi sağlık sorunları ya da ameliyatı riskli hale getirebilecek özellikleri varsa bunların ameliyat edilmeden takibi uygun olacaktır.

Safra kesesi taşı safra kesesi iltihabına yol açtı ama hastayı ameliyat etmek riskli ise ne yapılmalı?

Safra kesesi taşı safra kesesi iltihabına yol açtı ama hastayı ameliyat etmek riskli ise, hastaya tıbbi tedavi uygulanıp (ağızdan beslenme kesilir, damardan sıvı verilir, kusma varsa burundan mideye sonda konur ve antibiyotik tedavisği başlanır) seyrine bakılır.

Hasta toparlarsa bu yeterlidir. Tablo ağırlaşırsa girişimsel radyoloji ultrasonografi eşliğinde ciltten geçerek safra kesesine bir kateter koyar (perkütan kolesistostomi).

Ameliyat olması hayati risk taşıyan bazı hastalarda Safra Kesesi Taşına bağlı sorunlar sık tekrar eder. Bu hastalar için endoskopik yolla safra kesesi ile on iki parmak bağırsağı arasına geçişi sağlayacak bir aparat konur (endoskopik ultrason rehberliğinde safra kesesi drenajı).

Benzer durum kurumun imkanlarına, işlemi yapacak kişinin deneyimine veya hastanın özelliğine bakarak girişimsel radyoloji tarafından ciltten girilerek de yapılabilir.