Safra taşı kanala düşerse ne olur?

Safra kesesi taşı nedir?

Safra kesesi taşları, karaciğerin altında bulunan küçük bir organ olan safra kesesinde oluşan sertleşmiş birikintilerdir. Sindirimde hayati rolü olan safra içindeki üç bileşen (safra tuzları, kolesterol ve lesitininin) çok hassas bir dengede iken akışkandır. Bu denge herhangi birinin lehine veya alehine bozulursa safra taş oluşturma kapasitesi yüksek (litojenik) yüksek hale geçer. Yoğunlaşan safra kristal oluşturur. Kristaller safra kesesi içine dökülmüş hücreler veya salgılanan mukusu bir çekirdek gibi kullanıp çevresinde birikir ve taş oluşumu bu şekilde gerçekleşir.

Safra kesesi taşı safra yollarına (kanala) düşerse ne olur?

Safra kesesi taşı herhangi bir şikayet yaratmadan safra yollarına (kanala) düşebilir. Safra kesesinden safra yollarına düşmüş bir taş büyük olasılıkla çok sıkıntı çıkartmadan on iki pamak bağırsağına da geçebilir. Ancak taş tam oniki parmak bağırsağına geçeceği yerde “Oddi Sfinkteri” denen ve açılıp kapanarak safra akışını kontrol eden noktada takılabilir. Bu durum ağrıya, sarılığa ve ateşe yol açabilir ki bu tablo kolanjit olarak adlandırılan safra yolu iltihabıdır.

Kolanjitin tanısı çok enerjik bir şekilde konmalı gerekli tedavisi yapılmalıdır yoksa çok ağır seyredebilir. Bazı hastalarda safra yolları ile pankreas kanalı ortak şekilde on iki parmak bağısağına açılır. Bu hastalarda safra taşı buraya oturursa safra yolu ile birlikte pankreas kanalı da tıkanır ve safra taşına bağlı pankreatit gelişir. Pankreatritlerin yaklaşık yarısında sebep budur. Bazı hastalarda taş pankreatite yol açtıktan sonra düşebilir ama bazılarında da sıkıştığı yerden endoskopi, radyoloji ve ameliyat yolu ile çıkartılmadan kıpırdamaz.

Safra yoluna düşmüş ama kendiliğinden bağırsağa düşmeyen safra kesesi taşına ne yapılır?

Karaciğer dışı safra yollarındaki safra taşları mutlaka oradan çıkartılmalıdır. Her tıbbi durumda olduğu gibi safra yollarında takılı kalmış taşların çıkartılmasında da hastada en az travma yaratacak yöntemle sorun çözülmeye çalışılır.

Burada ilk uygulanacak yöntem ERCP (endoscopic retrograde cholangio pancreatography) kısaltması ile bilinen endoskopik yolla oniki parmak bağısağaına girip oradan safra yollarının alt ucundan girerek balon veya basket ile taş /taşları çıkartmaktır.

ERCP yöntemi ile sadece karaciğer dışı safra yollarındaki taş çıkartılabilir. Safra kesesi taşı ERCP ile çıkartılamaz. Bazen basket ve balon ile safra yollarındaki taş düşürülemez ise diğer yolları deneyene kadar sorun yaşanmasın diye safra yoluna stent bırakılabilir.

Bazı hastalarda ERCP ile safra yolunun alt ucuna ulaşmayı engelleyecek geçirilmiş ameliyat vardır. Bazı hastalarda ERCP ile safra yolu alt ucundan içeri girmeyi zorlaştıran duodenum divertikülü vardır, bazen girilir ama taş çıkartılamaz o zaman ikinci ameliyatsız yol olan radyolojinin ultrasonografi rehberliğinde yapğtı hastanın cildinden ve karaciğer dokusunda geçip safra yollarına bir kateter yerleştirerek taşı dışarı alabilir ya da on iki parmak bağırsağına itebilirler (perkütan transhepatik kolanjiografi –PTK-/girişim). Bazen de hem PTKI hem de ERCP bilikte kullanmak gerekir (randevu yöntemi).